Từ ngày 14 đến 17 tháng 10 năm 2025, tại Trụ sở IMO, London, Vương quốc Anh, đã diễn ra Phiên họp bất thường lần thứ hai của Ủy ban Bảo vệ Môi trường Biển (MEPC/ES.2) do Tiến sĩ H. Conway (Liberia) làm Chủ tịch và ông H. Tan (Singapore) làm Phó Chủ tịch.
Phiên họp có sự tham dự của các Quốc gia Thành viên và Thành viên liên kết của IMO, cùng đại diện các cơ quan Liên hợp quốc, tổ chức quốc tế liên chính phủ và phi chính phủ có quy chế tư vấn. Về phía Việt Nam, ông Lê Minh Đạo - Phó Cục trưởng Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam, Bộ Xây dựng, đã tham dự phiên họp toàn thể và nhóm công tác kỹ thuật (Working Groups) và nhóm biên tập (Drafting Group) của Ủy ban với tư cách Trưởng đoàn Việt Nam.
Phiên họp MEPC/ES.2 được tổ chức nhằm xem xét và thảo luận việc thông qua các sửa đổi đối với Phụ lục VI Công ước MARPOL liên quan đến Khung phát thải ròng bằng 0 của IMO một trong những nội dung then chốt trong Chiến lược giảm phát thải khí nhà kính của IMO.
Trong phần xem xét chương trình nghị sự và phương thức làm việc, nhiều quốc gia thành viên đã đưa ra quan điểm khác nhau liên quan đến đánh giá tác động toàn diện của các sửa đổi đề xuất.
Phái đoàn Ả-rập Xê-út, được Iraq, Kuwait, Libya, Qatar, Liên bang Nga, Các Tiểu vương quốc Ả-rập Thống nhất và nhiều quốc gia khác đồng thuận, bày tỏ quan điểm rằng họ không thể ủng hộ việc thông qua chương trình nghị sự tạm thời và phần chú giải trong các tài liệu MEPC/ES.2/1 và MEPC/ES.2/1/1. Các phái đoàn này cho rằng các tài liệu đó hàm ý có sự đồng thuận về các sửa đổi được đề xuất, trong khi thực tế chưa đạt được đồng thuận, và không bao gồm đề mục bổ sung do họ đề xuất cụ thể là thực hiện đánh giá tác động toàn diện đối với các sửa đổi đề xuất của Phụ lục VI Công ước MARPOL về Khung phát thải ròng bằng 0 của IMO, theo Quy tắc 14, khoản 3 của Quy tắc thủ tục của Ủy ban MEPC (MEPC.1/Circ.919).
Các phái đoàn này không đồng ý xem xét phạm vi công việc tạm thời của Nhóm Soạn thảo các văn kiện bắt buộc và Nhóm công tác về giảm phát thải khí nhà kính từ tàu, do chưa có thảo luận thực chất nào về các đề xuất đó.
Các phái đoàn này đều khẳng định cam kết xây dựng các biện pháp toàn cầu giảm phát thải khí nhà kính một cách cân bằng giữa mục tiêu giảm phát thải và phát triển thịnh vượng, phù hợp với Chiến lược giảm phát thải khí nhà kính của IMO năm 2023. Tuy nhiên, họ bày tỏ quan ngại sâu sắc về Khung phát thải ròng bằng 0 của IMO, đặc biệt là việc các mục tiêu giảm chỉ số GFI được xây dựng chỉ trong thời gian ngắn mà không có đánh giá tác động toàn diện, có thể dẫn đến tác động kinh tế tiêu cực đối với các quốc gia và gây bất lợi cho đội tàu hiện có mà không đạt được hiệu quả cao về giảm phát thải.
Trước những khác biệt quan điểm còn tồn tại và thiếu đánh giá tác động phù hợp, các phái đoàn này đề nghị tạm dừng thảo luận để tiến hành đánh giá kỹ hơn về tác động toàn diện trước khi tiếp tục xem xét vấn đề.
Phái đoàn Hoa Kỳ nhìn chung ủng hộ ý kiến của Ả-rập Xê-út, đồng thời nhắc lại tuyên bố của Ngoại trưởng Hoa Kỳ và một số thành viên nội các được đưa ra trước phiên họp này liên quan đến việc thảo luận của Ủy ban về Dự thảo Khung Phát thải ròng bằng 0 của IMO.
Phái đoàn Đan Mạch và Tây Ban Nha được một số phái đoàn khác ủng hộ, bày tỏ ủng hộ việc thông qua chương trình nghị sự tạm thời mà không bổ sung đề mục mới về đánh giá tác động của Khung phát thải ròng bằng 0 với lập luận rằng vấn đề này đã được xem xét kỹ lưỡng đặc biệt trong khuôn khổ đánh giá tác động toàn diện đối với nhóm biện pháp trung hạn và rằng Khung phát thải ròng bằng 0 đã được IMO thông qua nằm trong phạm vi của các kịch bản đã được đánh giá.
Một số hình ảnh tại MEPC/ES.2
Tại kỳ họp này, các quốc gia thành viên đã tiến hành thảo luận sâu rộng về thời điểm và cơ chế thông qua bản sửa đổi Phụ lục VI, với nhiều ý kiến chưa thống nhất việc thông qua ngay đối với dự thảo, cho rằng Khung phát thải ròng bằng 0 của IMO còn cần được đánh giá tác động đầy đủ, tránh gây thiệt hại cho các đội tàu đang hoạt động và tạo gánh nặng kinh tế lớn cho các quốc gia đang phát triển. Nhiều ý kiến cho rằng cần thực hiện đánh giá tác động toàn diện trước khi thông qua, để đảm bảo nguyên tắc chuyển đổi công bằng và phù hợp với năng lực của các quốc gia.
Sau khi thảo luận, cuộc họp đã tiến hành bỏ phiếu với kết quả 57 phiếu thuận, 49 phiếu chống, 21 phiếu trắng, MEPC quyết định lùi việc xem xét thông qua dự thảo sửa đổi Phụ lục VI sau một năm. Trong thời gian này, các quốc gia thành viên sẽ tiếp tục trao đổi, nghiên cứu hoàn chỉnh dự thảo, nỗ lực hướng tới sự đồng thuận về Khung phát thải ròng bằng 0 của IMO. Nhóm công tác liên kỳ về Giảm phát thải khí nhà kính từ tàu biển, dự kiến họp từ ngày 20 đến 24 tháng 10 năm 2025 sẽ tiếp tục làm việc về các hướng dẫn thực hiện Khung phát thải ròng bằng không.
Việc tham dự kỳ họp lần này giúp Việt Nam tiếp tục khẳng định vai trò là thành viên tích cực của IMO, theo dõi sát các diễn biến quốc tế liên quan đến chính sách giảm phát thải trong lĩnh vực hàng hải, qua đó chuẩn bị cơ sở khoa học, kỹ thuật và pháp lý phục vụ cho quá trình chuyển đổi xanh và thực hiện mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính trong vận tải biển./.
